در صورت مشاهده هر گونه تخلف محیط زیستی با شماره واحد محیط بانی 09347694796 و یا اداره محیط زیست 07644421470 تماس حاصل نمایید.

لاک پشت های دریایی

لاک پشت های دریایی از حلقه های مهم زنجیره حیات می باشند که بدون آنها اکوسیستم دریا با خطری جدی تهدید خواهد شد. لاک پشت های دریایی از جمله گونه های تحت حمایت کشور می باشند که جزء لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)، عهدنامه تجارت گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض (CITES) و عهدنامه گونه های مهاجر (CMS)‌ می باشند که به لحاظ درجه بندی حساسیت محیط زیستی به عنوان گونه های در معرض خطر انقراض معرفی شده اند و لذا تلاش های جهانی برای حفاظت این گونه به طور جدی در حال انجام می باشد. لاک پشت های دریایی همچون سایر خزندگان از راه تخمگذاری ازدیاد نسل می کنند. تخم ها کاملا گرد و سفید می باشند که بسته به نوع گونه سایز متفاوتی دارند. لاک پشت ماده برای تخمگذاری به سواحل ماسه ایی مراجعه می کند و به کمک باله های عقبی خود گودال نسبتا عمیقی در ماسه ها حفر نموده و اقدام به تخمگذاری در آن می کند و در آخر روی لانه را با ماسه پوشانده و به دریا باز می گردد. یک لاک پشت ماده در یک فصل ممکن است تا چندین مرتبه به فواصل تقریبی دو هفته به ساحل مراجعه و به دفعات اقدام به تخمگذاری نماید. دوره تفریخ تخمها بین 45 تا 80 روز می باشد. پس از این مدت نوزاد لاک پشت به کمک زائده تیز مستقر در نوک پوزه، پوسته تخم را شکافته و از آن خارج می شود. پس از تولد، نوزادان برای مدت چند روز در لانه مانده و سپس با زحمت فراوان خود را از میان ماسه ها بیرون کشیده و روانه دریا می گردند. در این مدت نوزادان از ذخیره غذایی متصل به ناحیه شکمی (Yolk) تغذیه خواهند نمود و انرژی کافی برای روزهای نخستین زندگی در لانه و آبهای ساحلی را فراهم خواهد نمود. ذخیره غذایی مذکور سرشار از پروتئین و چربی می باشد که نطفه در حال رشد نیز از آن تغذیه می کند. تخم لاک پشت ها فاقد کروموزوم های جنسی می باشند. بنابراین دمای لانه تعیین کننده جنسیت لاک پشت ها می باشد. به طور کلی دمای 28-29 درجه سانتیگراد به عنوان دمای موثر (Pivotal Temperature) شناخته می شود. دمای بالاتر از دمای مورد نظر منجر به تولید جنین های ماده و دمای کمتر از آن منجر به تولید جنین های نر خواهند شد. اصولا با توجه به تغییرات دمای لانه، جنسیت جنین ها مخلوطی از نر و ماده خواهد بود.

 

  • خانواده درموکلیده (Dermochelidae): این خانواده تنها شامل یک گونه به نام لاک پشت چرمی می باشد. لاک پشتی (کاراپاس) بیضی شکل، نرم و فاقد فلس های سخت می باشد. کاراپاس سیاه رنگ و با هفت شیار طولی باریک همراه است. بزرگترین لاک پشت دریایی دنیا به نام لاک پشت چرمی در این خانواده قرار دارد. لاک پشت های چرمی عمدتا در اقیانوس های باز زندگی می کنند. شناگران بسیار قهاری هستند که می توانند در اعماق بسیار زیاد دریاها و اقیانوس ها غواصی کنند. غذای اصلی آنها عروس دریایی می باشد.
  • خانواده کلونیده(Cheloniidae) : هفت گونه از لاک پشت های دریایی در این خانواده جای گرفته اند. لاک پشتی (کاراپاس) از فلس های نسبتا سخت و محکم ساخته شده است. لاک شکمی (پلاسترون) نرم تر از کاراپاس بوده و به رنگ زرد روشن تا سفید می باشد.
    از این خانواده دو گونه لاک پشت به نام های لاک پشت سبز و لاک پشت پوزه عقابی در آبهای پیرامون جزیره کیش مشاهده می شوند که تنها لاک پشت پوزه عقابی در سواحل کیش تخمگذاری می کند. زیستگاه اصلی لاک پشت های پوزه عقابی صخرهای مرجانی می باشد. پوزه باریک و منقار مانند این گونه لاک پشت دلیل نامگذاری آن به لاک پشت پوزه عقابی می باشد. این نوع فرم پوزه با زیستگاه آنها در سازش کامل قرار داشته و با نوع تغذیه آن نیز همخوانی دارد، به نحوی که به کمک آن درزها و شکاف های صخره های مرجانی را به دنبال اسنفج ها به عنوان غذای اصلی خود کاوش می کنند.
    لاک پشت های سبز بر روی بسترهای علفی آبهای کم عمق ساحلی از جلبک ها و سایر مواد گیاهی تغذیه می کنند. لاک پشت های سبز بالغ عموما گیاه خوار و نوزادان آنها همه چیز خوار می باشند.

از زمانی که یک لاک پشت ماده برای تخم گذاری به ساحل مراجعه می کند تا زمان خروج نوزادان از تخم و رسیدن به دریا خطرات متعددی آنها را تهدید می کند. مهم ترین عوامل تهدید کننده نسل لاک پشت ها جمع آوری تخم ها و شکار لاک پشت بالغ توسط افراد سودجو و نا آگاه جهت مصارف غذایی، گیر افتادن در تورهای صیادی و خفه شدن آنها بر اثر بلعیدن زباله هایی نظیر کیسه های پلاستیکی، برخورد با قایق های تندرو، ساخت و سازهای ساحلی و آلودگی های محیط زیست می باشد.

یکی دیگر از عوامل تهدید کننده لاک پشت های دریایی وجود آلودگی های نوری و نورهای مصنوعی در سواحل، نظیر چراغ های روشنایی و نور خودروها می باشد که با ایجاد اختلال در رفتارهای لانه سازی لاک پشت های بالغ و جهت یابی نوزادان باعث مرگ آنها می شود. این نورها باعث می شوند نوزادان لاک پشت پس از خروج از تخم راه را گم کنند و هیچگاه به دریا نرسند.

سواحل ماسه ای جزیره کیش از مکان های مناسب برای تخمگذاری لاک پشت های پوزه عقابی می باشد. از اسفند ماه سال 1385 تاکنون با اجرای طرح حفاظت و مونیتورینگ لاک پشت های دریایی توسط اداره محیط زیست معاونت عمرانی و زیربنایی سازمان منطقه آزاد کیش و برقراری گشت شبانه روزی محیط بانان در یکی از بزرگترین سایتهای تخمگذاری لاک پشتها در جنوب جزیره، سالانه تعداد زیادی نوزاد لاک پشت به سلامت از سواحل جزیره به دریای نیلگون خلیج فارس روانه می شود. در سواحل جزیره کیش، تخمگذاری لاک پشتهای عقابی در جزیره کیش از اواخر اسفندماه تا اواسط خرداد ماه ادامه دارد.

  • برقراری گشت های شبانه روزی به منظور کنترل و حفاظت از لاک پشت ها در مقابل صید غیر مجاز لاک پشت ها و جلوگیری از تخریب لانه ها و برداشتن تخم ها توسط افراد سودجو.
  • تگ زنی (شماره گذاری) لاک پشت های مراجعه کننده به ساحل جهت تخمگذاری.
  • ثبت دقیق موقعیت جغرافیایی لانه ها به منظور حفاظت هر چه بهتر از آنها و همچنین نوزادن متولد شده.
  • انجام زیست سنجی لاک پشت های دریایی با ثبت فاکتورهای همچون سایز و وزن لاک پشت.
  • انجام زیست سنجی تخم های لاک پشت های دریایی با ثبت فاکتورهای همچون تعداد، سایز و وزن تخم ها.
  • انجام زیست سنجی نوزادان متولد شده لاک پشت های دریایی با ثبت فاکتورهای همچون سایز و وزن  نوزاد لاک پشت.
  • انجام فعالیت های آموزشی و فرهنگی در محل سایت لاک پشت ها.

لاک پشت های دریایی بیش از 100 میلیون سال پیش یعنی در دوره کرتاسه در روی کره زمین می¬زیستند. در حال حاضر هفت گونه لاکپشت دریایی در دریاها و اقیانوس‌های جهان زیست می‌کنند که پنج گونه از آن‌ها شامل لاکپشت منقار عقابی، لاکپشت سبز، لاکپشت سرخ، لاکپشت زیتونی و لاکپشت چرمی در خلیج فارس مشاهده شده‌اند زیستگاه آن‌ها عمدتاً در مناطق کم عمق ساحلی دریا و بر بسترهای سنگی، صخره‌ای، مرجانی و دیگر زیستگاه‌هایی که دارای منابع غذایی کافی هستند واقع شده است در جزیره کیش از میان 5 گونه لاکپشت دریایی موجود در خلیج فارس تنها لاکپشت پوزه عقابی جهت لانه سازی و تخمگذاری به ساحل مراجعه می کند . لاکپشت پوزه عقابی که از لحاظ رده بندی به خانواده کلونیده تعلق دارد، بر اساس طبقه بندی اتحادیه حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) جزء گونه‌های به شدت در معرض انقراض حیات وحش است.
لاکپشت‌های دریایی خصوصاً لاکپشت دریایی منقار عقابی در انتخاب مکان آشیانه‌گذاری بسیار دقیق هستند و مکانی مناسب را برای لانه گزینی انتخاب می‌کنند فصل تخم ریزی لاکپشت پوزه عقابی با شروع ماه‌های گرم همراه می‌باشد که این زمان در جزیره کیش از اواخر اسفند آغاز می شود و تا اواخر تیرماه با بیرون آمدن نوزادان به پایان می رسد. لاکپشت‌ها عموماً در شب و هنگام مد کامل برای تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند و در صورت مناسب بودن ساحل ماسه‌ای از نظر درجه حرارت و رطوبت، آماده تخم‌گذاری می‌شوند . نوزادان لاکپشتها بعد از گذشت دوماه از تخم بیرون می آیند و  با کمک انعکاس نور ماه  در آب روانه دریا می شوند . بچه لاکپشتها از زمان بیرون آمدن از تخم تا رسیدن به سن بلوغ  که حدود 30 سال تخمین زده شده با خطرات عدیده ای از جمله گرفتار شدن در زباله های ساحلی، شکار توسط آبزیان ،خرچنگ ها و مرغان دریایی، گم کردن مسیر دریا در اثر وجود نورهای مصنوعی در ساحل نظیر تیر های چراغ برق و توقف خودرو ها در سواحل ماسه ای با چراغ روشن، گرفتار شدن در تورهای ماهیگیری، برخورد با پروانه شناور های عبوری، شکار توسط انسان ها برای استفاده های مختلف و .....  مواجه می شوند به طوری که از هر 100 نوزاد لاکپشت بدنیا آمده تنها یک لاکپشت به سن بلوغ می رسد. متأسفانه آلوده سازی سواحل و دریا و عدم توجه به پیامدهای منفی و غیرقابل جبران آن نیز تاکنون صدمات زیادی وارد نموده است که باعث پایین آمدن موفقیت تولید مثلی می‌شود نکته جالب توجه در مورد زندگی جوجه لاکپشتها بازگشت آنها برای تخمگذاری  به همان ساحلی که به دنیا آمده اند می باشد. لاکپشتها نقش بسزایی در حیات اکوسیستم آبی دارند به طوری که با تغذیه از گونه های نظیر عروس های دریایی، توتیا، علف ها و جلبک های دریایی سبب ایجاد تعادل در اکوسیستم و کنترل جمعیت آنها می گردند. همچنین با تمیز کردن بستر های مرجانی، فضا را برای تخم ریزی اکثر گونه های آبزی خصوصا ماهیان فراهم می کنند که این امر کمک شایانی به افزایش ذخایر آبزیان و صید و صیادی جوامع محلی می نماید.  
 

در فصل تخمگذاری لاکپشت ها از تردد در سواحل ماسه ای و روشن گذاشتن چراغ خودرو بپرهیزید. زیرا علاوه بر تخریب لانه ها ، موجب تغییر مسیر بچه لاکپشتها به سمت خشکی و تلف شدن آنها می شود.
از ریختن زباله در سواحل جدا خودداری کنید. زباله های رها شده توسط باد به دریا منتقل می شوند و موجب مسمومیت آبزیان می شود. سالانه شمار بسیار زیادی از لاکپشتها در اثر بلعیدن کیسه های پلاستیکی با توجه به شباهت  زیادی که با عروس های دریایی که یکی از غذاهای غالب لاکپشتهاست دارند تلف می شوند.
در هنگام مشاهده لاکپشتها در سواحل به هیچ عنوان به آنها نزدیک نشوید و سعی کنید جهت حفظ آرامش لاکپشت مادر و دیگر لاکپشتهای بیمار که به دلایل مختلف به ساحل آمده اند محل را ترک کنید و موضوع را به پرسنل گشت محیط زیست با شماره 09347694796 اطلاع دهید.